ایمنی؛ حلقه مفقوده صیانت از جان کارگران
به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، رهبر انقلاب اسلامی ۲۰ اردیبهشت ماه همزمان با روز کارگر در جمع هزاران کارگر با انتقاد از وضعیت ایمنی کارگران در معادن و کارخانه ها بیان کردند که «خبرهای اسف بار معادن در دو سه سال اخیر شنیده ایم که فقط در آنجا نیست و در جاهای دیگر هم هست، در کارخانه های دیگر هم است، مساله ایمنی مهم است و باید از لحاظ تامین اجتماعی و فنی مراقبت شود و جوری رفتار شود تا ایمنی کارگران تامین شود.»
مخاطرات شغلی یکی از علل مرگ و میر کارگران در همه جای جهان به شمار می رود و بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت سالانه ۲.۷ میلیون نفر در جهان بر اثر حوادث کار جان خود را از دست می دهند که این رقم در ایران حدود ۱۰ هزار نفر می رسد؛ این امر ضرورت بازنگری در استانداردهای بهداشت محیط و حرفه‌ای برای حفظ سلامت کارگران را دوچندان می کند.
در میان مشاغل مختلف، معدن سخت ترین و پرخطرترین شغل به شمار می رود و در ایران نیز حوادث در معادن و خسارت به جان و مال کارگران در چند سال اخیر به قدری دامن گیر شده است که بایستی نهادهای متولی از جمله وزارتخانه های صنعت، معدن و تجارت و تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این زمینه به صورت جدی ورود کنند تا شاهد حوادث تلخی نباشیم.
یکی از تلخ ترین حوادث معادن به ۳۱ شهریور ماه سال گذشته بر می گردد، تصاعد آنی گاز متان در یکی از تونل‌های معدن زغال‌سنگ شرکت معدنجوی طبس رخ داد که در زمان حادثه ۶۹ کارگر در معدن حبس شدند و پس از چندین روز امدادرسانی، ۵۲ نفر جان باختند. بعد از آن در ۲۰ آذرماه بود که در معدن ونارچ قم، یک کارگر در عمق ۳۴۰ متری محبوس و از عمق زمین به آسمان پر کشید.
حوادث معادن امسال نیز به وقوع پیوست و امسال در هفدهم فروردین ماه بود که ریزش سنگ در معدن «باریت» واقع در آذربایجان غربی جان کارگر ۵۰ ساله را گرفت و بعد از آن هجدهم فروردین ۱۴۰۴ نیز در حادثه گاز گرفتگی در معدن «جواهر زغال» روستای مهماندویه در ۳۵ کیلومتری شمال شرقی شهر دامغان، هفت کارگر جان باختند.
هر چند علت این حوادث عواملی از جمله شرایط کاری نامناسب شامل عدم رعایت قوانین، استانداردهای ایمنی و قواعد حرفه‌ای، کمبود تجهیزات حفاظتی، ایمنی و آموزش ناکافی، استفاده از ماشین‌آلات قدیمی یا نامناسب، ضعف در عملکرد دستگاه‌های مسئول دارای وظیفه قانونی در امر نظارت بر فعالیت و محیط کار معدن و خطاهای انسانی و سایر موارد اعلام شده است اما به جای جلوگیری از این موارد، همچنان این حوادث تکرار می شود.
هشدار وزارت صمت به معادن فاقد ایمنی
در خصوص وضعیت ناایمن معادن، امیر حسن‌زاده، مدیرکل دفتر نظارت بر معادن وزارت صمت، از تشدید نظارت‌ها بر ایمنی و بهره‌برداری معادن کشور خبر داده و تاکید کرده است، معادنی که ضوابط ایمنی را رعایت نکنند، به دستگاه قضایی معرفی و در صورت لزوم تعطیل خواهند شد.
وی با اشاره به اهمیت بالای ایمنی در معادن کشور، اعلام کرد که وزارت صمت در کنار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اقدامات مشترکی را برای ارتقای ایمنی معادن کشور آغاز کرده است.
مدیرکل دفتر نظارت بر معادن وزارت صمت، تصریح کرد که اولویت اصلی، حفظ جان کارگران و اجرای دقیق آیین‌نامه ایمنی معادن مصوب شورای حفاظت فنی کار است.
به گفته حسن‌زاده، معادنی که در بازرسی‌ها دچار ضعف ایمنی باشند، ابتدا فرصت رفع ایرادات به آن‌ها داده می‌شود، اما در صورت تداوم تخلف، گزارش آن‌ها به اداره کار و دادستانی ارجاع می‌شود.
وی تأکید کرد که «ایمنی در معادن شوخی‌بردار نیست» و برخورد قانونی با متخلفان به‌طور جدی در دستور کار است.
اقدامات ساختاری و نظام مهندسی در معادن کشور
وی در ادامه با اشاره به اقدامات ساختاری، از طرح جدید صدور پروانه اشتغال حقوقی برای شرکت‌های فعال در حوزه معدن توسط نظام مهندسی معدن ایران خبر داد. طبق این طرح، شرکت‌هایی که قصد فعالیت در بخش مشاوره، اجرا یا طراحی دارند، باید دارای حداقل دو عضو رسمی و دارای پروانه نظام مهندسی باشند. این روند با هدف هویت‌بخشی به فعالان معدنی و افزایش شفافیت در فعالیت‌ها دنبال می‌شود.
حسن‌زاده همچنین احیای نقش ناظر معدنی را یکی از برنامه‌های کلیدی دفتر نظارت برشمرد و گفت: « ناظر باید از سوی نظام مهندسی و دولت حقوق بگیرد و بر تمام جنبه‌های فنی و ایمنی فعالیت‌های معدنی نظارت داشته باشد.» معادنی که از نظر فنی دچار تخلف باشند، به وزارت صمت معرفی خواهند شد تا درباره صلاحیت بهره‌برداری آنان تصمیم‌گیری شود.
وی از طراحی و اجرای فرم‌های یکنواخت برای طرح‌های بهره‌برداری معادن نیز خبر داد که به گفته وی، موجب شفاف‌سازی، تسهیل فرآیندهای اداری، و افزایش ضریب ایمنی و بهره‌برداری اصولی خواهد شد.
مدیرکل دفتر نظارت بر معادن تأکید کرد که اجرای کامل آیین‌نامه ایمنی معادن، صدور پروانه‌های اشتغال حقوقی، ساماندهی نقش ناظران و تدوین فرم‌های واحد بهره‌برداری، از مهم‌ترین اولویت‌های این دفتر در سال جاری است.
وی ابراز امیدواری کرد که با همکاری نظام مهندسی و اداره کار، این اقدامات به شکوفایی اقتصادی کشور از طریق صیانت از ذخایر معدنی منجر شود.
به روز تجهیزات و سرمایه گذاری بر ایمنی در معادن
محمدرضا بهرامن رئیس خانه معدن ایران در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا با اشاره به وضعیت معادن کشور می گوید: وضعیت ایمنی معادن به خصوص، زغال سنگ کشور استانداردهای مرسوم را ندارد و بارها نسبت به ایمنی این معادن هشدار داده ایم اما گوش شنوایی نبوده است.
وی عنوان می کند: به خاطر شرایط تحریمی و بی توجهی به واردات در حوزه ماشین آلات و تجهیزات ایمنی، شاهد بروز حوادث در معادن هستیم.
رئیس خانه معدن ایران می گوید: ماشین آلات و تجهیزات در معادن کشور به نیم قرن بر می گردد ضمن اینکه در بسیاری از معادن تجهیزات ایمنی از جمله دستگاه های هشدار دهنده گازهای خطرناک، سیستم‌های ضدجرقه، تهویه مطلوب و امکانات مربوط به نگهداری از سقف و دیواره های معادن به شدت ناکارا هستند.
وی با تاکید بر سرمایه گذاری بر ایمنی معادن می گوید: هر قدر بر روی خرید دستگاه های ایمنی سرمایه گذاری کنیم به همان مقدار جلوی حوادث ناشی از حوادث گرفته می شود باید در کنار نظارت ها و بازرسی بر ایمنی معادن، تامین تجهیزات نیز مورد توجه قرار گیرد.
بهرامن عنوان می کند: توجه به سرمایه‌گذاری در حوزه تجهیزات و آموزش و استفاده از تجهیزات به روز باید مورد توجه قرار گیرد هر چند نبود سرمایه گذاری و شرایط تحریمی همچنان گریبان گیر معادن است.
وی خاطر نشان می کند: نقش دستگاه های نظارتی و متولی از جمله وزارتخانه های صمت و کار در این حوزه مهم است و باید بازرسی ها شدت پیدا کند.
امنیت و ارتقای بهره وری با هوش مصنوعی در معادن
بهرام شکوری رئیس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران نیز برای کاهش حوادث کار در معادن بر حکمرانی هوش مصنوعی در معادن تاکید دارد و به خبرنگار اقتصادی ایرنا می گوید: استفاده از فناوری، تکنولوژی و هوش مصنوعی به چابک سازی سیستم در معادن کمک می کند و منجر به افزایش بهره وری می شود.
رئیس انجمن سنگ ایران ادامه می دهد: بهره وری از هوش مصنوعی نه تنها به افزایش بهره وری کمک می کند بلکه جلوی ضایعات و آلاینده های زیست محیطی را نیز می گیرد.
وی با اشاره به اینکه هوش مصنوعی در معادن منجر به امنیت کارگران و معدنکاران می شود، می گوید: در بسیاری از کشورهای دنیا در معادن از ماشین آلات و تجهیزات بدون سرنشین در معادن استفاده می کنند این در حالی است که کشور ما به خاطر شرایط تحریمی و سایر مسائل نمی توانند از این تجهیزات بهره ببرد.
شکوری عنوان می کند:با کمک هوش مصنوعی می‌توان اکتشاف‌ها را دقیق‌تر انجام داد و احتمال شناسایی یک منطقه‌ی اقتصادی‌تر را بیشتر می‌کند و منجر به ارتقای تولیدات می شود.
به گفته وی، هوش مصنوعی با بررسی دقیق و سریع داده‌های محیطی و شرایط محیط زیستی از آلودگی هوا می کاهد.
بحث ایمنی معادن و استفاده از تکنولوژی های جدید و هوش مصنوعی حلقه مفقوده در معادن است که نیازمند بررسی دقیق در همه ابعاد دارد، که نه تنها منجر به کارایی بیشتر در معادن شود بلکه جلوی تلفات جانی و انسانی را می گیرد.