بلاتکلیفی مستاجران در فصل اجاره در میانه جنگ/ به دلیل جنگ نه مستاجری جابه‌جا شده نه تمدید کرده است
اقتصاد۲۴- فصل جابه‌جایی مستاجران در حالی فرا رسیده که اقتصاد ایران، همانند دهه ۶۰، بار دیگر در وضعیت جنگی قرار گرفته است. اگر در دهه شصت، اقتصاد کشور زیر بمباران شهرها، قطع واردات و کوپن اداره می‌شد، امروز نیز با تعطیلی مشاغل، بسته‌شدن مرزها، افزایش ریسک سرمایه‌گذاری و اختلال در تجارت، شرایطی مشابه و بلکه پیچیده‌تر دست و پنجه نرم می‌کند. در این میان، مستأجران به‌عنوان یکی از گروه‌های آسیب‌پذیر، میان اجبار به تمدید و ناتوانی در جابه‌جایی در برزخی از بلاتکلیفی و نگرانی مانده‌اند.
اجاره‌بها پیش از جنگ هم بحران بود
نرخ تورم در بخش مسکن پیش از شروع تنش‌های نظامی نیز در بالاترین سطوح تاریخی خود قرار داشت. طبق گزارش روزنامه دنیای اقتصاد، متوسط اجاره‌بهای مسکن در کشور در سال گذشته، ۴۰.۳ درصد نسبت به ۱۴۰۲ افزایش پیدا کرد که این بالاترین تورم اجاره در ۵ سال گذشته و به معنای بیشترین فشار هزینه‌ای بر مستاجرهاست. این ارقام در شرایطی در سال ۱۴۰۳ ثبت شد که جنگ هنوز آغاز نشده بود و بازار تحت تأثیر رکود کلی اقتصاد، هنوز تقاضای واقعی فصل تابستان را تجربه نکرده بود.
با حمله رژیم متجاوز اسرائیل به ایران، به‌ویژه پس از اولین موج حملات مستقیم، پایتخت و کلانشهر‌ها با تهدیدات مختلفی مواجه شدند. تعطیلی و کاهش فعالیت برخی مشاغل و تغییر رفتار مصرف‌کننده باعث خواهد شد فضای نااطمینانی در بازار اجاره دوچندان شود.
خانه گران، کار تعطیل
اقتصاد جنگی تنها از طریق موشک و پناهگاه تعریف نمی‌شود. وقتی بخش مهمی از اقتصاد غیررسمی و مشاغل روزمره مانند رانندگان، فروشندگان، کارگران خدماتی و دستفروشان در فضای ریسک و ناامنی تعطیل یا نیمه‌تعطیل شوند، مهم‌ترین پیامد آن، کاهش درآمد قابل تصرف خانواده‌ها خواهد بود. براساس آنچه مدیرکل دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی در سال گذشته اعلام کرده است، ۵۱ درصد ساکنان تهران مستأجرند. داده‌های مرکز آمار از سهم درآمد مردم شهر‌های مختلف در هزینه تامین مسکن نشان از آن دارد که ساکنان استان تهران ۵۵.۸درصد از درآمد خود را صرف تامین هزینه مسکن می‌کنند.
بازار مسکن در بلاتکلیفی
سعید لطفی، عضو هیئت مدیره اتحادیه مشاوران املاک تهران درباره روند اجاره مسکن همزمان با فصل اجاره و جنگ میان ایران و اسرائیل، به اقتصاد ۲۴ گفت: «فعلا با توجه به شرایط موجود چیزی را نمی‌توان پیش‌بینی کرد چراکه خیلی‌ها به دلیل مشکلات پیش آمده نمی‌توانند جا به جا شوند. از این رو باید صبر کرد تا آرامش برقرار شود و ببینیم واکنش بازار چه خواهد بود.»
وی تاکید کرد: «ما هیچ تغییر و تحول قیمتی ندیده‌ایم که نتیجه بگیریم مسکن ارزان یا گران شده است. به دلیل جنگ نه کسی جا به جا شده و نه کسی تمدیده کرده است.»
سقف زیر بمباران
دوران شیوع کرونا تجربه‌ای مشابه در ایجاد رکود و نااطمینانی بود. در آن دوره نیز بازار اجاره به‌دلیل قرنطینه و توقف مشاغل، دچار رکود شدید شد. در آن زمان دولت وقت اقداماتی مانند تمدید خودکار اجاره و تعیین سقف افزایش ۲۵ درصدی اجاره بها را انجام داد.
بیشتر بخوانید: سقف اجاره مسکن تهران تعیین شد
عضو هیئت مدیره اتحادیه مشاوران املاک در پاسخ به اینکه دولت در شرایط کنونی برای حمایت از مستاجران چه کاری را باید در پیش گیرد؟ گفت: «دستور پادگانی هیچوقت جواب نمی‌دهد. باید یک سری زیرساخت‌ها را فراهم می‌کردند که نکرده‌اند. ما به زور نمی‌توانیم به مردم بگوییم تخلیه کنند یا نکنند یا به فلان قیمت اجاره بدهند. دولت باید راهکار‌هایی داشته باشد از جمله اینکه بافت فرسوده را بسازد و اجاره حرفه‌ای را راه بیاندازد که متاسفانه به هیچکدام عمل نکرده‌اند.»
در شرایطی که اقتصاد کشور درگیر جنگی تحمیلی و پرهزینه شده است، مستأجرانی که هر سال از پس قیمت‌ها برنمی‌آمدند، اکنون نه تنها با گرانی مسکن، بلکه با ناامنی و بیکاری همزمان روبه‌رو شده‌اند که تبعات اجتماعی آن، در ماه‌های آینده، از آمار‌های اقتصادی فراتر خواهد رفت.